Wat is het?
Proactieve zorgplanning betekent dat we vooruitdenken over de zorg die cliënten in de toekomst nodig hebben en hun wensen hierover. Die zorg moeten we op tijd plannen en organiseren zodat deze aansluit op wat de cliënt wil. Dus vóórdat er iets gebeurt en niet als er een crisissituatie ontstaat waarin de cliënt niet meer kan aangeven wat zijn wensen zijn. Om de zorg te laten aansluiten op de wens van de cliënt, is het beter om daar tijdig over te praten. Beter te vroeg dan te laat. Zo kan later onduidelijkheid worden voorkomen en direct de zorg worden geboden die de cliënt wenst.
Een voorbeeld uit de praktijk
Een cliënt op leeftijd in een verpleeghuis heeft verschillende gezondheidsproblemen. Hij wordt dement en heeft eerder een herseninfarct gehad. Hij weet echter heel goed wat hij wil en vooral wat hij niet wil. Hij wil beslist niet opnieuw in het ziekenhuis terecht komen. Als hij op een avond ten val komt en zijn heup en zijn gebit breekt, is hij niet meer in staat om te zeggen wat hij wil. Hij wordt dus naar het ziekenhuis gebracht. Hier komt hij uiteindelijk te overlijden. Met een goede preventieve zorgplanning had dit kunnen worden voorkomen. Dan was meneer behandeld zoals hij dat zelf had gewild.
Nuttig hulpmiddel: de Gesprekskaart Proactieve Zorgplanning
Proactieve zorgplanning. Dat is geen eenvoudig onderwerp om het over te hebben met een cliënt. Het is echter wel belangrijk dát het gebeurt. De uitkomst van het gesprek is bepalend voor hoe de cliënt de laatste levensfase zal doormaken. Een dergelijk gesprek moet dus op de juiste manier worden gevoerd. Vind je dit moeilijk? Dan is er de Gesprekskaart Proactieve Zorgplanning in de langdurige zorg.
De gesprekskaart is een nuttig hulpmiddel bij het voeren van gesprekken over proactieve zorgplanning. De gesprekskaart voert je in vijf stappen door het gesprek:
Voorbereiden
Zoek een geschikte tijd en plaats. Zorg dat je bekend met het te verwachten verloop van de gezondheidssituatie. Betrek de naasten erbij. Bedenk of er andere zorgverleners buiten je eigen discipline nodig zijn.
Introduceren
Leg uit dat je de cliënt de beste zorg wilt bieden en vraag wat deze als goede zorg ziet en wat bij hem of haar past. Heeft iemand zelf ideeën over welke zorg en behandelingen ze in de toekomst wel of niet willen?
Starten
Bespreek hoe de cliënt zijn situatie op dit moment ervaart en hoe deze naar de toekomst kijkt. Vraag hoe ze hun toekomst zien, ook als hun gezondheid verslechtert. Dit deel gaat over wensen, doelen en angsten als ze aan de toekomst denken. Vraag ook wat ze niet willen dat er met ze gebeurt wat betreft hun gezondheid en zorg.
Inventariseren
Zorgverleners zetten zich samen in voor wat de cliënt wil. Bespreek, in de context van wat de cliënt wil en wat medisch haalbaar is, wat het doel van het medisch beleid is. Vraag de cliënt hoe moet worden gehandeld in crisissituaties. Zijn er behandelgrenzen, zoals een ziekenhuisopname of reanimatie? Zijn er situaties waarin een klant afziet van een levensverlengende behandeling?
Einde
Bespreek wat wordt vastgelegd en waar. Vertelt aan wie het wordt overgedragen en benadruk dat afspraken altijd kunnen worden aangepast. Betrek ook de naasten erbij en vraag de cliënt deze te informeren als wensen veranderd zijn.
Wanneer van start met proactieve zorgplanning?
Hoe kan je passende zorg blijven bieden? Ook als zich een crisissituatie voordoet en snel ingrijpen noodzakelijk is. Dat kan door al in een vroeg stadium een gesprek aan te gaan met kwetsbare mensen en hun naasten over de gewenste zorg en behandeling. Door hun wensen en doelen vast te leggen, kun je passende zorg blijven bieden. Maar wanneer voer je dat gesprek? Dat moment kan door verschillende gebeurtenissen worden ingezet.
Bron: Handreiking proactieve zorgplanning in de langdurige zorg, V&VN