Hoe zorgen we ervoor dat medewerkers hun werk met plezier kunnen blijven doen? Het is een vraag die ook Stichting Zorgcentra Rivierenland graag wil beantwoorden. De zorgorganisatie streeft naar duurzame inzetbaarheid door veranderingen in de werkwijze, maar vooral door de medewerkers te helpen om het werk beter aan te kunnen. Johan Weevers, HR-manager en ervaringsdeskundige, heeft hiervoor het plan MensenWerk ontwikkeld. “Er is geen heilige graal, maar ik zie genoeg kansen om in de toekomst de goede kant op te bewegen.”

Het is volop zomervakantie maar in Sportcentrum Papendal wordt hard gewerkt. In deze wereld van topsporters volgen atleten hun trainingsschema’s en bereiden voetbalteams zich voor op de competitie. Het is een toepasselijke plek voor interventiepartner Bewegen Werkt om zich voor te bereiden op een nieuw seizoen. Het team staat klaar om zorgorganisaties te ondersteunen om hun medewerkers vitaal te houden. Tijdens een tweedaags ‘trainingskamp’ nemen zij de interventies door, waarmee ze straks zorgmedewerkers vooruit kunnen helpen. Want wat geldt voor de topsporters op Papendal, geldt ook voor medewerkers in de zorg: met de juiste mindset kan je meer bereiken.

Eén van de zorgorganisaties waar Bewegen Werkt aan de slag gaat, is Stichting Zorgcentra Rivierenland (SZR). Zij helpen kwetsbare ouderen en mensen met een complexe zorgvraag in de plaatsen Tiel, Geldermalsen en Beesd. SZR heeft vijf woonzorgcentra en biedt revalidatie, behandeling en dagvoorzieningen. Zoals dat voor veel zorgorganisaties geldt, wordt ook bij SZR nagedacht over hoe de duurzame inzetbaarheid van medewerkers kan worden verbeterd. Johan Weevers, Manager Leren en Ontwikkelen van Kwaliteiten (LOK) bij SZR, is daarom vandaag in Papendal om hier de medewerkers van Bewegen Werkt meer over te vertellen. Hij is zeer ervaren op dit gebied, want naast zijn werk voor SZR is hij eigenaar van Weevers HR & Vitaliteit voor training en advies.

Meer dan genoeg vraagstukken
Het was Johan Weevers direct duidelijk dat duurzame inzetbaarheid een belangrijk onderwerp is bij Stichting Zorgcentra Rivierenland. Hij vertelt: “Het verzuim binnen SZR ligt op 11 procent. Daar schrok ik eerst enorm van, maar toen ik naar de branche als geheel ging kijken, zag dat er ook niet zo goed uit. Er zijn zelfs afdelingen met een verzuim van meer dan 25 procent” Weevers is binnen SZR op zoek naar manieren om de duurzame inzetbaarheid te verbeteren. “Die hele verzuimaanpak is en blijft heel belangrijk." Hoe zorg je ervoor dat mensen die ziek zijn geworden toch snel weer aan het werk komen? Ik worstel met ons verzuimmodel. Is dit het beste model of zijn er andere modellen die zorgen dat mensen goed en snel weer terugkomen aan het werk? Landelijk gaat ongeveer 95 procent van ons zorggeld naar de curatieve kant. Maar wat kunnen we doen aan de preventieve kant? Hoe kunnen we onder de vlag van duurzame inzetbaarheid informatie verstrekken waar mensen gebruik van kunnen maken als ze in de problemen komen? Ik heb nog meer dan genoeg vraagstukken.”

Mens en Werk
Toen Johan Weevers anderhalf jaar geleden van start ging bij SZR, werd hem gevraagd om na te denken over een strategisch plan voor HR naar de toekomst toe. Dit besloot hij niet alleen te doen, maar met een team bestaande uit drie zorgmanagers, een manager financiën en een manager facilitair. Samen kijken zij nu naar wat bij SZR de vraagstukken en mogelijke oplossingen zijn. Een naam voor het plan was er ook al snel: MensenWerk: omdat het gaat over mensen, werk en de fit daartussen. “De fit die nu niet ideaal is, maar die in de toekomst steeds verder uit elkaar gaat drijven als we niks doen. Op mensvlak weten we dat de druk op medewerkers alleen maar zal toenemen, de mensen zijn er niet en die gaan er ook niet komen. Aan de werkkant zien we een verzwaring in de zorg. De zorg wordt complexer, medewerkers krijgen andere vraagstukken op hun bord. Dit is een risicovolle situatie, maar en zijn ook nog genoeg kansen, want we kunnen op dit vlak echt nog wel wat beïnvloeden. Er is geen heilige graal, maar de som der delen kan echt wel helpen dat we de goede kant op bewegen.”

Kan het werk anders?
SZR heeft inmiddels verschillende stappen gezet op de weg naar duurzame inzetbaarheid. Eén daarvan is het werk aanpassen, zodat zorgmedewerkers meer tijd aan hun werk kunnen besteden. Hiervoor is gekeken hoe de zorg op dit moment is georganiseerd en of het ook anders kan. Voor het werk dat echt noodzakelijk is, wordt bekeken welke mogelijkheden er zijn om dit anders te doen. Er wordt verder nagedacht over de inzet van zorgtechnologie en of medewerkers tijd kunnen besparen met bijvoorbeeld spraakgestuurde rapportages. Daarnaast wordt de regionale samenwerking opgezocht als het gaat om arbeidsmarktvraagstukken zoals loopbaanpaden, doorstroom of het gezamenlijk organiseren van activiteiten. Hierbij is SZR niet bang om nieuwe ideeën uit te proberen. Weevers: “Ze komen binnen, worden opgepakt, gaan de organisatie in en dan moet het naar borging toe. Op dit moment werken we bijvoorbeeld met zorgrunners. Het idee is dat we studenten enkele modules leren zodat zij de zorgmedewerkers wat kunnen ontlasten. Het wordt nu als pilot gedraaid, met zes studenten deze zomer. Als dit lukt, gaan we ermee door. Zo proberen we elk idee dat we hebben uit om het vervolgens een plek te geven.”

Versterken en veerkrachtiger
Naast veranderingen van buitenaf, zijn het de zorgmedewerkers zelf die hun werk kunnen verbeteren. Zij maken hiervoor gebruik van de interventie van Bewegen Werkt, waarvoor SZR gebruikmaakt van de subsidie vanuit het programma Over Morgen, maar krijgen hiervoor ook op allerlei andere manieren de helpende hand aangereikt. Weevers: “Dit gaat over het versterken van jou als persoon zodat je veerkrachtiger bent in alle situaties. Hoe houd je je lijf gezond? Hoe houd je jezelf mentaal gezond? Hoe zorg je ervoor dat je het werk nu en in de toekomst goed aankan? Blijf je jezelf ook ontwikkelen daarin? Ben je bezig met dit soort vraagstukken, ruim je daar tijd voor in en weet je wat je daarvoor nodig hebt?” Om medewerkers te helpen deze vragen te beantwoorden, zet SZR verschillende middelen in. Informatie en communicatie is daarin belangrijk. “Informatie kan iemand helpen, bijvoorbeeld over onderwerpen als voeding of bewegen. Zelf heb ik interesse in bewegen en daar ben ik ook hobbymatig mee bezig. Maar die interesse heeft niet iedereen. Het is dus de vraag of iemand de informatie die we zenden gaat oppakken. Als iemand interesse heeft, dan is het in ieder geval beschikbaar. En als iemand het lastig vind, dan is er hulp beschikbaar.”

"Deze burn-out is voor mij het begin van een zoektocht geweest.

Hoe kom je daaruit?"

Burn-out
Wie goed in zijn vel zit, kan het werk beter aan. Dat weet Weevers uit persoonlijke ervaring. Dat leerde hij toen een burn-out hem tijdelijk buitenspel zette. “Deze burn-out is voor mij het begin van een zoektocht geweest. Hoe kom je daaruit? En in de reflectie ook: wat betekent dit voor mijn HR-vak en voor mij als persoon? Kan je daaruit komen en wat is daarvoor nodig?” Weevers kwam niet alleen uit zijn burn-out, maar weet ook wat kan helpen om een burn-out te voorkomen. Die ervaring deelt hij graag met anderen waarbij hetzelfde dreigt te overkomen. “Door de burn-out is bij mij een zaadje geplant, al is het wel meer dan een zaadje geweest. Het was eerder een bommetje, om echt even wakker geschud te worden en in te zien hoe je voor jezelf moet zorgen en ook kunt accepteren dat het leven vol zit met dit soort ervaringen. We stoppen het misschien weg, we moeten allemaal op de top zitten of we willen allemaal gelukkig zijn, maar we moeten ook erkennen dat veel van dit soort gebeurtenissen onderdeel zijn van het leven. Het mag ook bespreekbaar worden gemaakt, en als we het bespreekbaar maken, kunnen we elkaar ook helpen. En hoe kan je als organisatie daarbij helpen, als iemand in zo’n situatie komt? Niets is daarin vreemd. Je kunt last hebben van angsten, overgangsklachten of je hebt te maken met een ernstig zieke vriend of familielid. Al die situaties hebben effect op hoe jij in je vel zit, hoe jij in je werk zit. En mag dat er dan zijn? Mag je er over in gesprek gaan? En sta je open voor hulp? En ben jij er dan als organisatie om die persoon te helpen?”

Fitkalender
Om medewerkers te helpen beter in hun vel te zitten, bewandelt SZR verschillende wegen. Dit doen zij met behulp van de fitkalender die inzicht geeft in welke informatie wanneer met de medewerkers wordt gedeeld. “Wij willen per kwartaal, thematisch en aansluitend bij wat bijvoorbeeld landelijk de aandacht krijgt aan bepaalde onderwerpen aandacht geven. Dit doen we door bijvoorbeeld informatie te delen, bijeenkomsten te houden, voorlichting te geven en trainingen te organiseren. Dat zijn we nu verder aan het doorontwikkelen.” Ook is gezorgd voor een eenduidige manier van communiceren. “We willen eenheid. Mensen wisten niet bij wie ze terecht konden met vragen over bijvoorbeeld verzuim of vitaliteit. We hadden een adviseur arbeid en gezondheid en een fit & vitaalcoach die iets te melden hadden. We hebben nu een neutraal (beeld)figuur gekozen, van buiten SZR, die periodiek gaat communiceren rondom de thema’s. Er is nu ook één plek waar alle informatie staat en één mailadres waar ze hun vraag neer kunnen leggen. Ongeacht wat hun vraag is, zoeken wij wel uit bij wie ze terecht kunnen.”

Gedragsverandering
Dat het voor medewerkers van SZR niet altijd even eenvoudig is om hun gedrag te veranderen, realiseert Weevers zich. “Zorgmedewerkers hebben het best wel zwaar en dan is veranderen lastig. We willen een positief constructieve boodschap uitzenden als het gaat om een beetje aandacht voor jezelf. Het is normaal om daarmee bezig te zijn en het is normaal dat je hierbij om hulp vraagt. Dat is wat we proberen over te brengen”, vertelt Johan Weevers, die zelf weet hoe lastig het is om nieuw gedrag aan te leren. “Het is ingewikkeld en ik heb er zelf ook heel hard aan moeten werken en nog steeds. Toen ik in die burn-out zat, heb ik mijzelf regelmatig afgevraagd: hoe heb ik in vredesnaam alles wat ik voorheen deed kunnen doen? Nu ben ik weer tig ballen in de lucht aan het houden en ik kan het. Waarom? Omdat ik heb geïnvesteerd in mezelf en dat ook op orde houd.”

Voortbouwen
Nu het plan Mens en Werk is gestart, is het moment aangebroken om daarop voort te bouwen en naar de resultaten te gaan kijken. Hiervoor werd de hulp ingeroepen van Annet de Lange, die met de Academische Werkplaats namens Over Morgen is aangesteld om bij SZR onderzoek te doen. De nulmeting is inmiddels uitgezet en de tweede meting is over een half jaar. In de tussentijd staan er verschillende acties gepland, onder meer met de inzet van Bewegen Werkt. Johan Weevers, die zelf ervaart hoe beweging hem helpt, heeft goede verwachtingen van de interventies van Bewegen Werkt. “Dit is dus de kern van wat ik mensen gun, dat ze alternatieven in hun repertoire gaan ontwikkelen, naast wat ze maatschappelijk of vanuit hun thuissituatie allemaal hebben meegekregen. We hebben allemaal onze vaste patronen en het is voor ons allemaal niet even makkelijk om dat te doorbreken als de oude patronen niet meer helpen. Maar als we door een interventie als die van Bewegen Werkt in die gedragsverandering iets voor elkaar kunnen krijgen, dan denk ik dat we al heel goed bezig zijn. Ik geloof er niet in dat een enkele sessie de wereld verandert, maar ik geloof er wel in dat het iets kan doen in de mindset. Dat het mensen er bewuster van maakt dat ze invloed hebben op hun eigen gedrag en hiermee gewoon langer met plezier kunnen werken. Dat is wat ik mensen in de zorg gun!”